Afgelopen vrijdag verscheen er een brief van 35 Nobelprijswinnaars die het Europese Parlement oproepen om voor het voorstel te stemmen dat nieuwe genetische manipulatie technieken in plantveredeling dereguleert. Dat zou betekenen dat planten veredelt met deze technieken niet hoeven te voldoen aan testen, veiligheidsvoorschriften en etikettering. Verzet tegen het voorstel wordt in deze brief omschreven als onwetenschappelijk. Toch zijn er ook honderden wetenschappers uit allerlei vakgebieden die al maandenlang oproepen om tegen de deregulatie van nieuwe GGO’s te stemmen. De brief van deze wetenschappers krijgt minder aandacht in de media, maar dat zegt natuurlijk niets over hun de waarde van hun wetenschappelijke inzichten. Sterker nog wie de twee brieven naast elkaar legt, ziet duidelijk dat de brief van de Nobelprijswinnaars volstaat van de hyperbolen. Terwijl de brief van de wetenschappers die tegen deregulatie zijn veel genuanceerder geschreven is en daadwerkelijk op de inhoud van het voorstel ingaat. Het verzet tegen deregulatie van gentechnieken onwetenschappelijk noemen slaat dus nergens op. Maar welke wetenschappers zijn een meer betrouwbare adviseur voor democratische besluitvormers?
Het voorstel van de Europese Commissie om nieuwe GGO technieken te dereguleren is tot stand gekomen na jarenlange lobby van agro-giganten als Bayer en Syngenta. Zij willen dat planten die zijn veredeld met gentechniek CRISPR-Cas9, ook wel nieuwe GGO’s of NGT’s genoemd, in de wetgeving niet meer gezien worden als genetische manipulatie. Maar ze kunnen wel gepatenteerd worden als uitvindingen. Een prettig verdienmodel dus voor agro-giganten als Bayer en Syngenta. Deze deregulatie van nieuwe GGO’s ondermijnt volledig de GGO-wetgeving die sinds de jaren ’90 in de EU bestaat. De bestaande wetgeving draait om veiligheidstesten, traceerbaarheid en etikettering. Dit geeft landbouwstromingen en lidstaten die geen GGO’s op hun grondgebied willen de mogelijkheid om deze buiten de deur te houden. Dat is al decennia een doorn in het oog van de agro-industrie die hierdoor winsten mislopen. Genetische manipulatie in plantverdeling biedt namelijk de mogelijkheid de planten als uitvindingen te patenteren en daarmee maken agro-giganten hoge winsten. Ze kunnen zelfs eigenschappen die van nature in planten voorkomen patenteren waarmee ze de vrijheid van natuurlijke veredelaars verkleinen en kleine onafhankelijke plantveredelaars uit de markt duwen.
Bij het lobbyoffensief van de agro-giganten voor de deregulatie van nieuwe GGO’s zijn van begin af aan wetenschappers betrokken. Van meer dan 200 wetenschappers is aangetoond dat ze zich daarmee schuldig maken aan belangverstrengeling.[1] Vorig jaar ontdekte onderzoeksjournalisten van Zembla dat ook wetenschappers uit Wageningen en Utrecht intensief hebben samengewerkt met agrobedrijven in het voorstel om de regels rondom gentech te versoepelen. Wetenschappers die in hun denkbeelden en financiering wel onafhankelijk zijn van de industrie spraken er schande van en noemden de claims van hun collega’s simplistisch en misleidend.
Maar deze simplistische en misleidende claims van wetenschappers zijn wel alom tegenwoordig in politieke instituten op nationaal en Europees niveau. Daar worden deze claims gebracht als DE mening van de wetenschap en worden wetenschappers die er anders over denken grotendeels genegeerd. Dat komt grotendeels doordat veel wetenschappelijk onderzoek wordt gefinancierd door agro-multinationals en de stroming die voor deregulatie pleit in aantallen dus groter is en ook meer toegang heeft tot politieke instanties. Dat veel wetenschappers het geen probleem vinden om zo innig samen te werken met de industrie komt doordat denkbeelden waarin de economische macht van multinationals als normaal wordt gepresenteerd prevaleren in natuurwetenschappelijke opleidingen. Ook in de politieke arena past vrij baan maken voor de biotechindustrie in het neoliberale wereldbeeld dat veel politici hebben. Veel burgers hechten echter wel sterk aan keuzevrijheid als het op voedsel aankomt en zijn tegen de deregulatie van GGO’s.[2] Ook biologische en agro-ecologische boeren en zaadproducenten trekken hard aan de bel. Zij geven aan dat dit voorstel de transitie naar een biologisch- ecologisch en klimaatneutraal landbouwsysteem ernstig belemmerd en juist de voedselzekerheid in gevaar brengt.[3] Maar hun stemmen worden nauwelijks gehoord op het grote machtstoneel van de Europese Unie.
De brief die van Nobelprijswinnaars die afgelopen vrijdag verscheen komt uit de koker van Hidde Boersma en zijn organisatie WePlanet. Deze ecomodernistische organisatie pleit al jarenlang voor het op grote schaal toepassen van technologieën als genetische manipulatie en nucleaire energie. Hun premisse is dat mensen die het oneens zijn met de grootschalige implementatie van deze technologieën onwetenschappelijk zijn. In de brief gaat Boersma los met hyperbolen. Hij zet mensen die tegen deregulatie zijn weg als ‘reactive anti-science lobbyists in the Brussels bubble’ en roept het EU parlement op: ‘reject the darkness of anti-science fearmongering and look instead towards the light of prosperity and progress.’ Het is een sterke versimpeling die niets met de werkelijkheid te maken heeft. Wetenschappers denken nu eenmaal heel verschillend over onderwerpen als nucleaire energie en gentechnologie. In dat diverse veld zijn er blijkbaar 35 Nobelprijswinnaars te vinden die zich achter de boodschap van Hidde Boersma willen scharen. Dat is communicatief gezien goud voor zijn lobby. Veel mensen zien de wetenschap toch al als één veld met één mening in plaats van een complexe werkelijkheid waarin stromingen van verschillende denkrichtingen en onderzoeken bestaan. Nobelprijswinnaars worden gezien als de top van de wetenschappelijke piramide, dus “die mensen zullen dan wel weten hoe het zit” . Toch betekent een Nobelprijs simpelweg dat mensen interessante ontdekkingen hebben gedaan in hun specifieke wetenschappelijke veld. Het betekent niet dat ze superieure meningen hebben over hoe complexe technologieën het beste kunnen worden toegepast in de samenleving.
De brief van Boersma staat bol van de claims die door onafhankelijke wetenschappers als simplistisch en misleidend worden gezien. De claim dat CRISPR-Cas9 per definitie veilig is omdat het preciezer is dan eerdere gentechnieken, terwijl onafhankelijke wetenschappers aantonen dat het allerlei onvoorziene bijeffecten heeft die veiligheidsrisico’s opleveren.[4] Deze effecten worden niet meegenomen in het nieuwe wetsvoorstel dat de kaders van de biotechindustrie volgt, terwijl wetenschappers aantonen dat dit wetsvoorstel niet voldoet aan onafhankelijke wetenschappelijke standaarden.[5] De claim dat gentechnologie nodig is om klimaatresistente gewassen te creëren, terwijl klimaatverandering en biodiversiteitsverlies stoppen en de gevolgen opvangen gaat om de transitie naar landbouwsystemen die klimaatneutraal zijn en geen pesticiden gebruiken.[6]
Belangrijk is ook dat het besluit om GGO’s te dereguleren niet meer terug te draaien is: zodra deze genetische gemodificeerde organismen zonder veiligheidstesten op grote schaal los worden gelaten in ons milieu dan is de schade die dat oplevert niet meer te beperken. Dit gaat in tegen het voorzorgsprincipe en schaadt daarmee algemene wetsafspraken van de Europese Unie.[7] Het is dus absurd dat Boersma claimt dat tegenstanders van de deregulatie van gentechnologie onwetenschappelijke angstzaaiers zijn, terwijl er in de praktijk honderden wetenschappers zijn die op basis van gedegen onderbouwde argumenten politici oproepen tegen deze deregulatie te stemmen.
Op 24 januari en 6 februari 2024 stemmen politici van het Europese Parlement over het voorstel van de Europese Commissie over de deregulatie van nieuwe gentechnieken. Parlementaire politici doen er goed aan om de boodschap van onafhankelijke wetenschappers te bestuderen.[8] Deze wetenschappers gaan puntsgewijs in op de verschillende onderdelen van het voorstel. Zij laten zien dat er geen wetenschappelijke consensus is over de vermeende veiligheid van nieuwe gentechnieken. En tonen de grote verwevenheid aan tussen dit wetsvoorstel en de belangen van de agro-industrie. Het is te hopen dat de stem van deze genuanceerde en onafhankelijke wetenschappers prevaleert.
Over Tosca Peschier: Tosca doet al meer dan 10 jaar onderzoek naar de macht van
agromultinationals in de voedselketen. Ze is onderdeel van het Agroecologie Netwerk.
[6] https://theconversation.com/genetically-modified-crops-arent-a-solution-to-climate-change-despite-what-the-biotech-industry-says-219637