Stress

Esther Kuiler, onderzoeker en biologisch tuinder bij de Ommuurde Tuin in Renkum vertelt: “De huidige wet- en regelgeving levert grote stress op voor agroecologische tuinders. Zij werken biologisch maar de certificeringsregels van Skal zijn niet geschikt voor kleine tuinderijen met grote diversiteit aan gewassen. Daarnaast zorgt regelgeving van de Nederlandse overheid ervoor dat deze tuinders Europese subsidies mislopen, terwijl ze te maken hebben met hoge pachtprijzen en beperkingen waardoor ze bijvoorbeeld geen fruit- en notenbomen mogen planten.”

De Federatie van Agroecologische boeren trekt in het onderzoeksrapport aan de bel en doet aanbevelingen om kleinschalige boeren en tuinders te bevrijden uit deze wurggreep. De overheid en Skal moeten veranderingen doorvoeren om de transitie naar 15% biologisch landbouwareaal, de Nederlandse beleidsdoelstelling voor 2030, mogelijk te maken, stellen ze.

Lees hier het Onderzoeksrapport Belemmeringen in certificering en wet- en regelgeving voor de kleinschalige biologische tuinbouwsector

Oplossingen

De belemmeringen waar tuinders nu tegenaan lopen zijn op te lossen. De Federatie van Agro-ecologische boeren doet daarom de volgende aanbevelingen.

Aanbevelingen voor Skal

• Stel tuinders niet verantwoordelijk voor de pakbonnen of fouten van hun leveranciers.
• Schaf de verplichte oogstregistratie af óf zorg voor een efficiënt en praktisch werkbaar administratiesysteem.
• Stel tweejaarlijkse controles in voor boeren die al meer dan 10 jaar biologisch werken.
• Schaf de registratie van lichte afwijkingen af. Voer een beoordelingssysteem in waarbij er wordt gekeken naar wat er goed gaat en wat er beter kan en hoe dit tot elkaar in verhouding staat.
• Laat boeren niet opdraaien voor de kosten van schaarse materialen in de keten. Verminder kosten voor ontheffingen door (gedeeltelijke) afschaffing van deze kosten.
• Stimuleer gezamenlijk inkopen door dit administratief mogelijk te maken.
• Laat de jaarlijkse controles gericht zijn op de processen op de bedrijven en niet op de administratie.

Aanbevelingen voor ministerie LNV

• Laat andere instanties tot de markt voor het verstrekken van biologische certificering toe zodat boeren kunnen kiezen voor een certificeringssysteem dat bij hun bedrijf past.
• Zorg ervoor dat biologisch boeren beloond worden en niet ontmoedigd door het verstrekken van subsidies en het opheffen van bijkomende kosten zoals certificering.
• Controleer gangbare bedrijven streng op gedrag rond het gebruik van pesticiden en bemesting nabij biologische bedrijven.
• Pas in het tarief ‘kleine bio-bedrijven’, die een lagere jaarlijkse bijdrage aan Skal betalen, de omzetgrens aan van 50.000 euro naar 200.000.
• Bescherm behalve mest ook andere producten bij schaarste in de biologische keten.
• Verminder pachtprijzen of bied tegemoetkoming voor agroecologische boeren.
• Zorg voor een werkbare en toegankelijke RVO-perceelsregistratie en bijbehorende GLB-gelden voor kleinschalige agroecologische boerderijen. De praktijk moet leidend zijn voor de mogelijkheden van registreren zodat agroforestry-systemen, strokenteelt en combinatieteelten kunnen worden aangegeven.
• Geef agroecologische landbouw een ontheffing t.a.v. permanent grasland. Het is duurzamer om grasland in een vruchtwisseling te scheuren en plantaardig voedsel voor de mens te produceren, dan het grasland niet te scheuren en herkauwers te laten grazen.
• Zorg voor Nederlandse deelname aan de EU Payments for Small Farmers waarbij er inkomenssteun voor boeren wordt geregeld ongeacht het aantal hectare.

Alternatief: Participatief Garantie Systeem

De Federatie van Agro-ecologische boeren en het Agroecologie Netwerk pleiten voor het onderzoeken van een Participatief Garantie Systeem (PGS) als alternatief of aanvulling op een Skal-certificering. De huidige vorm van certificering kenmerkt zich door controles uitgevoerd door een externe instantie. Hierbij ontstaat een machtsverhouding tussen degene die de controle uitvoert en degene onderworpen aan de controle. Dit houdt in dat tuinders onderworpen zijn aan de subjectiviteit van controleurs. Bij een PGS bestaat het certificeringsproces uit een collegiale toetsing waarbij collega’s elkaar beoordelen en van elkaar leren aan de hand van tevoren opgestelde richtlijnen. Een PGS kan hierdoor gezien worden als certificeringssysteem waarbij een wederzijds leerproces en een vertrouwensband centraal staat (Voedselteams, 2023). Hierdoor kunnen voedselsystemen eerlijker, inclusiever, democratischer en duurzamer gemaakt worden (Smessaert & van Oers, 2022). 

StreekWaar, een vereniging van agroecologische boeren en voedselmakers actief in de omgeving Wageningen-Ede, werkt aan een gezamenlijk PGS met hun leden. Niet alle leden van StreekWaar zijn Skal-gecertificeerd door bijvoorbeeld de hoge kosten voor kleine ondernemers. Door het PGS dragen zij gezamenlijk naar buiten duurzame richtlijnen te hanteren (Bruil & Klingen, 2023).

Vragen of feedback over het onderzoeksrapport? Mail de Federatie via info@federatieagroecologischeboeren