De Landwerkgroep van Toekomstboeren en het Agroecologie Netwerk werkt op alle mogelijke manieren aan meer landzekerheid voor agroecologische boeren: actie voeren, onderzoek doen, verhalen verzamelen, lobbyen op meerdere relevante niveaus. Afgelopen 6 mei kwamen we bij elkaar op Stadsboerderij Almere om met activisten, boeren en wetenschappers te horen hoe de Landwerkgroep er nu voor staat.
Biologisch-dynamische boer Tom Saat vertelde hoe de Stadsboerderij land kwijtraakt: Staatsbosbeheer gaf via het Didam-arrest de grond die al 28 jaar door hen gepacht werd weg aan de hoogste bieder: gangbare boeren die via mestplaatsingsruimte en GLB-voordelen grof geld over hebben voor extra hectares – of dat nou Staatsbosbeheergrond is of niet. Daarna hoorden we het ontroerende verhaal van Wortels in Breda.
=======================================
Wortels in Breda: Einde aan een plek voor menselijk en niet-menselijk leven
We luisterden naar Veerle Bruning van Wortels in Breda, waar een inmiddels jarenlange strijd gaande is om te kunnen blijven bestaan. Op de huidige plek moeten ze om onduidelijke redenen weg. De gemeente zegt te willen helpen, maar het lukt maar niet om een stuk grond ter vervanging te regelen.
We hoorden hoe, ondanks jaren aan protest en ontzettend veel steun van oogsters, buren en burgers, Veerle haar CSA zelfoogsttuinderij kwijtraakt aan een stichting van dertien vermogende buren die de grond kochten en aan Staatsbosbeheer doneerden. Terwijl Wortels in Breda niet alleen een plek bood voor de omliggende gemeenschap van buren, biedt de tuin ook plek voor ‘more than human’ leven. Veerle groeide een grote variatie aan gewassen zonder bestrijdingsmiddelen en kunstmest te gebruiken, en stimuleert daarmee de biodiversiteit op het land. Haar tuinderij werd door de stichting en belanghebbenden echter gezien als een ‘grote ingreep in het landschap’: natuur moet natuur blijven. Het nieuwe ingediende plan voor het stuk land waar haar tuinderij lag, bestond dan ook uit een veld met ‘kruidenrijk gras’ en een aantal bomen.
Momenteel is Veerle namelijk op zoek naar nieuw land, en overweegt een fundraiser op te zetten om dit te kunnen kopen. Ook als het land gekocht wordt, dreigt strenge regelgeving Veerle’s activiteiten echter in te perken. Het is bijvoorbeeld niet mogelijk om een waterput te graven. Veerle is bang dat de regelgeving in de toekomst verder verscherpt, en dit haar praktijken erg moeilijk maakt.
==========================================
In de middag kwamen we bijeen en werkten in groepen. Hieronder lees je daarvan de uitkomsten.
Kennis bij gemeenten
Tijdens een brainstormsessie over toegang tot land kwam het thema ’toegang tot kennis’ veel naar voren. Binnen de gemeenten, die een grote rol spelen in de kwestie toegang tot grond, is er blijkbaar te weinig kennis over de positieve sociale en ecologische impact van biologische landbouw. ‘Kruidenrijk grasland’ klinkt ambtenaren goed in de oren, maar soms gaat dit ten koste van praktijken die de mens terugbrengen naar het land en biodiversiteit stimuleren. Het is daarom belangrijk dat de relatie tussen biologische teelt van een variatie aan gewassen en biodiversiteit goed onderbouwd kan worden door bijvoorbeeld wetenschappers, maar ook dat ambtenaren in gemeentes zoals Breda bloot worden gesteld aan geslaagde voorbeelden van stadslandbouw in andere gemeentes.
Voor veel boeren en tuinders als Veerle speelt daarnaast het thema toegang tot kennis: zij zouden bijvoorbeeld veel hebben aan toegang tot de juiste contacten die hen kunnen ondersteunen, zoals mensen binnen de gemeente, onafhankelijke partijen, advocaten, wetenschappers en natuurlijk financiers.
De mens is natuur
We concluderen tijdens onze discussie dat de regelgeving die natuur hoort te ‘beschermen’ en ‘bevorderen’ gebaseerd is op het idee dat mens en natuur dualismen, tegenstellingen, van elkaar zijn. Dit is een overtuiging die wij als agroecologen proberen te doorbreken door middel van landbouwpraktijken die biodiversiteit en gemeenschap stimuleren. De mens kan best met de natuur samen werken want de mens is natuur. Ofwel: Veerle’s tuinderij is natuur.
We hebben gesproken over strategieën om toegang tot land te verbeteren voor agroecologische boeren.
Focus op één gemeente of paar regio’s om daar het beleid ten positieve te beïnvloeden voor agro-ecologie. Hierbij wordt gedacht aan gemeente Rotterdam aangezien er al initiatieven zijn zoals het Kiem Team met Kees de Vette.
2. Leren van succesvolle voorbeelden
Er zijn initiatieven zoals Lenteland, Wij.land waar provincies en overheidsinstellingen erg positief over zijn. We zouden langs kunnen gaan om te leren over wat deze initiatieven precies een succes maakt volgens de overheid en hoe zij samen hebben gewerkt met gemeentes en provincie.
3. Actie voorbereiden indien er een schrijnend voorbeeld is
Stel dat er weer een CSA tuinder weg wordt gestuurd, dan zouden we een strategie en/of stappenplan klaar kunnen hebben liggen om de druk op te voeren zodat deze persoon mogelijk toch kan blijven en om het beleid op nationale schaal ten positieve te beïnvloeden. Het helpt dan als we ervaringen verzameld hebben in een gedeeld document, zodat we kunnen aantonen dat het niet alleen deze casus is.
4. Beïnvloeden politiek en/of ambtenaren
Er zijn mogelijk ook welwillende politici en ambtenaren die het niet begrijpen. Denk aan bepaalde wethouders of gemeenteraadsleden of zelfs gebiedsregisseurs die de verduurzamingsdoelen moeten halen volgens het NPLG.
5. Aansluiten bij wet- en regelgeving en ruimtelijke ontwikkelingen
De overheid heeft allerlei natuur- en milieudoelen te behalen waarin het nu al tekort schiet. Deze zijn verzameld in het NPLG: denk aan vogelhabitatrichtlijn, stikstofreductie, verbetering waterkwaliteit, biodiversiteit enzovoort. Hierdoor kunnen bepaalde activiteiten niet meer en is er behoefte aan natuurinclusieve activiteiten, met name rondom Natura-2000 gebieden.
6. Lobby rond Didam-arrest
Het voorstel vanuit de landwerkgroep tot nu toe was om selectiecriteria voor pachtuitgifte van publieke gronden op te stellen waar wij agro-ecologische boeren achter staan. Dit om te voorkomen dat het Didam-arrest, wat op zichzelf niet slecht is en gegrond is in het gelijkheidsbeginsel, misbruikt wordt om geld te vangen en zo de agro-ecologische landbouw ondermijnt. De selectiecriteria die wij opstellen kunnen worden gebruikt als lobbydocument richting gemeentes en provincies.
In het gesprek aan tafel vroegen we ons af of we door het opstellen van zo’n document niet juist meegaan in een ontwikkeling waar we eigenlijk niet achter staan. Willen we überhaupt dat er op deze manier omgegaan wordt met pachtgrond?
Welke principes zijn in de eerste instantie belangrijk voor ons? De belangrijkste: prijs mag niet leidend zijn bij het verpachten van publieke gronden. Door prijs als leidend principe te nemen voor wie recht heeft op de grond worden we gedwongen te handelen naar kolonialistisch wereldbeeld dat mens en natuur uitbuit voor winstmaximalisatie. Dat is extractivistisch en niet agro-ecologisch. En toch denken ook ecologen zo: want natuur moet beschermd worden van mensen.
Daarnaast signaleerden we als probleem dat Staatsbosbeheer eigenlijk functioneert als bedrijf met een winstoogmerk, en dat dat méér een probleem is dan het didam-arrest op zich. We wensen een onderzoek naar de werking van SBB. Daarmee samenhangend wensen we een onderzoek naar hoe het didam-arrest wordt misbruikt, hoe dat eruit ziet in de praktijk.
De volgende kwartaalbijeenkomsten van het agroecologie netwerk zijn op maandag 2 September over activisme in de praktijk op het land en wordt georganiseerd door o.a. XR landbouw en Mycelia van Hoop en op maandag 4 november over de rol en van boer in onderzoek, georganiseerd door o.a. de wetenschap groep van het agroecologie netwerk en de federatie voor agroecologische boeren.
Sluit je aan? We hebben je nodig! Doe mee met onze landwerkgroep via land@toekomstboeren.nl of ontvang informatie over agroecologie-bijeenkomsten via info@agroecologie.nl
Op Instagram zijn we te vinden via @toekomstboeren en via @agroecologie_netwerk