“We zijn hier in de Lutkemeerpolder. Dit is de laatste vruchtbare grond van Amsterdam, en met ons plan, Voedselpark Amsterdam, willen we deze grond behouden voor Amsterdammers. Hier kunnen we lokaal biologisch voedsel verbouwen voor 20.000 mensen, in plaats van de distributiehallen die de gemeente hier wil bouwen,” vertelt Iris Poels, een enthousiaste vrijwilliger bij Voedselpark Amsterdam.
Voedselpark Amsterdam is ontstaan uit het verzet tegen de bouwplannen in de Lutkemeerpolder. In 2019 werd al een deel van de polder bebouwd, maar dankzij acties van Stichting Behoud Lutkemeer en vele betrokken Amsterdammers is drie hectare van dit gebied in ieder geval gered. “We staan hier nu op een stukje van die geredde grond,” zegt Iris al wijzend op de CSA-tuinderij Pluk die daar is opgebouwd. “Maar er is nog veertig hectare over die we óók willen redden.”
“Hoe raar is het dat een GroenLinks-gemeente liever blokkendozen neerzet dan agro-ecologische landbouw te ondersteunen?”
De gemeente Amsterdam, onder leiding van een links-progressieve coalitie, lijkt echter vast te houden aan de plannen voor distributiehallen, ondanks het verzet van bewoners, ecologen en wetenschappers. Het is een paradoxale situatie dat een stad met GroenLinks in het stadsbestuur kiest voor verstedelijking ten koste van kostbare landbouwgrond. Iris: “Hoe raar is het dat een GroenLinks-gemeente liever blokkendozen neerzet dan agro-ecologische landbouw te ondersteunen? Dit is vruchtbare zeeklei, uniek in Amsterdam, vol met nutriënten en bacteriën die ons gezond houden. Dit is dé plek om voedsel voor de stad te verbouwen, niet om magazijnen te bouwen.”
Het plan van Stichting Voedselpark Amsterdam is ambitieus maar realistisch. Het initiatief wil de Lutkemeerpolder gebruiken voor kleinschalige, biologische landbouw en natuurvriendelijk ondernemen. “We kunnen hier betaalbare groenten telen voor tienduizenden Amsterdammers, terwijl de gemeente distributiehallen wil neerzetten die alleen maar energie kosten om droog te houden,” legt Iris uit. Ze benadrukt dat het behoud van de polder niet alleen goed is voor de voedselvoorziening, maar ook voor het milieu: “Het verbouwen van gewassen en onderhouden van natuur is veel beter voor de luchtkwaliteit en voorkomt dat het gebied oververhit raakt.”
“We kunnen hier betaalbare groenten telen voor tienduizenden Amsterdammers, terwijl de gemeente distributiehallen wil neerzetten die alleen maar energie kosten om droog te houden,”
“Dit is een waterrijk gebied, in 2023 was het hierdoor nog een belangrijk vogelbroedgebied, met meer dan 60 verschillende soorten die hier zaten te broeden. Dat wordt nu vernietigd, er zijn al bouwwerkzaamheden gaande. De polder is ook belangrijk voor het herstel van de waterkwaliteit. Kleigrond kan ook veel regenwater opvangen. De grote hoeveelheid water helpt ook om op zomerse dagen, de temperatuur in de woonwijken dragelijk te houden. KPMG heeft uitgerekend dat het verharden van deze polder, zorgt voor gemiddeld 36,5 vroegtijdige sterfgevallen per jaar! Waanzin om hiermee door te gaan. De aanpassingen die de gemeente nu doet vind ik als bewoner gevaarlijk, niet alleen in geval van overtollig regenwater of juist hittestress, maar ook de kans op veel fijnstof en de kans op verzilting neemt enorm toe. De polder aan de andere kant van de dijk, de Haarlemmermeer is al sterk verzilt, hier nu nog niet.”
Een belangrijk aspect van het Voedselpark Amsterdam is het idee om de grond als een ‘commons’ te zien: een gemeenschappelijk bezit van alle Amsterdammers, niet iets dat verkocht of verpacht moet worden aan grote vastgoedbedrijven. “We willen dat deze grond wordt vastgelegd in een stichting, zodat het voor toekomstige generaties behouden blijft,” legt Iris uit. Ze wijst op de huidige ongelijkheid in de samenleving, waar hoge grondprijzen een barrière vormen voor duurzame initiatieven. “Hoe mooi zou het zijn als je deze grond als één grote commons voor de gemeenschap kan zien?”
Dit idee van gemeenschappelijk bezit staat haaks op de marktwerking die de vastgoedontwikkeling van de gemeente Amsterdam in het gebied drijft. Grote buitenlandse beleggers, vaak via Nederlandse belastingconstructies, kopen de grond op om er winsten uit te halen.
De strijd om de Lutkemeerpolder is nog niet voorbij. Verschillende rechtszaken lopen nog, waaronder een zaak over het verbreden van sloten in de polder die op 28 november wordt behandeld. Ook wordt op 16 december een verzoek om het bestemmingsplan van de polder te herzien, behandeld in de rechtbank. Dit kan de laatste kans zijn om de principiële zaak nog bij de rechter te krijgen en het gebied als agrarisch te behouden. Ondertussen blijft Voedselpark Amsterdam doorgaan met actievoeren, bewustwording creëren en steun werven. Inmiddels hebben bijna 25.000 mensen het initiatief gesteund. “We hebben een crowdfunding gedaan waarbij 5000 mensen geld hebben overgemaakt. Dankzij de geweldige inzet van mensen zoals Alies Fernhout van Behoud Lutkemeer is er in ieder geval drie hectare behouden. Door de succesvolle crowdfunding en het groot aantal steunbetuigingen, tonen we aan dat de Amsterdammers graag een groot Voedselpark willen. Wij blijven strijden voor meer hectaren ” zegt Iris.
Iris roept de gemeente Amsterdam op om de plannen voor de distributiehallen te heroverwegen en de handen ineen te slaan met de burgers. “Klimaatverandering is het grootste probleem van onze tijd. Er zijn zoveel Amsterdammers die klaar staan om te helpen. Doe mee, sluit aan en omarm zo’n burgerinitiatief, veranderen kan! ” zegt ze.
Voedselpark Amsterdam laat zien dat er andere manieren zijn om met ruimte om te gaan: niet alles hoeft ontwikkeld te worden voor korte termijn winst, sommige plekken zijn van onschatbare waarde voor de Amsterdammers. Als het aan de initiatiefnemers van Voedselpark Amsterdam ligt, blijft de Lutkemeerpolder een groene oase van landbouw, natuur en de bewoners in plaats van een grijze zee van magazijnen.
Op zondag 15 december nodigen Voedselpark Amsterdam en Cinema De Vlugt je uit voor een bijzondere middag in het teken van natuur, kwetsbare mensen en gebieden die verliezen en de Amsterdamse Geschiedenis.
‘De Zinkende Rafelrand’ vertelt het verhaal van de Baaibuurt in Amsterdam-Oost, een buurt met hechte gemeenschappen en creatieve werkplekken die op 31 december 2024 verdwijnt. De film vangt de gezichten, verhalen en plekken van deze unieke wijk, die letterlijk onder het zand dreigt te verdwijnen vanwege stadsvernieuwing. Net zoals de Lutkemeerpolder.